Szczęśliwy pęcherz...

To pusty pęcherz! Na temat nietrzymania moczu u dzieci pojawia się w internecie wiele artykułów. Wiele z nich nie daje niestety odpowiedzi rodzicom co do możliwości fizjoterapii w tym przypadku.

Okazuje się, że możemy pomóc! Jak?

Podejście fizjoterapeutyczne w przypadku nietrzymania moczu u dzieci musi być oparte na współpracy zespołu terapeutycznego, dlatego, że problemy związane z oddawaniem moczu są złożone, tak samo jak skomplikowany jest sam akt mikcji, dlatego w pierwszej kolejności trzeba udać się do lekarza.

Jakie są przyczyny nietrzymania moczu u dzieci?

Nietrzymanie moczu w ciagu dnia i w nocy:

Nietrzymanie moczu u dzieci w ciągu dnia może być związane z nadczynnością mięśnia wypieracza, która towarzyszy schorzeniu zwanym nadczynnością/ nadreaktywnością pęcherza moczowego (OAB). Nadczynność pęcherza cechują najczęściej: nietrzymanie moczu, zwiększona częstotliwość mikcji, pilny i nagły przymus skorzystania z toalety, wykorzystywanie różnego rodzaju postaw do zatrzymania moczu (np. krzyżowanie nóg, kucanie), mała objętość wydalanego moczu, moczenie nocne i korzystanie z toalety w nocy. Moczenie dzienne jest źródłem negatywnych przeżyć dla dziecka. Dzieci, które nie są leczone, mają niższą samoocenę, są bardziej zamknięte w sobie i mają kłopoty w nawiązywaniu kontaktów z rówieśnikami. Może to powodować unikanie szkoły i wpływać na wyniki w nauce. Moczenie dzienne jest też stresujące dla rodziców, którzy obwiniają siebie lub dziecko, za to, że nie są w stanie wyrobić prawidłowych nawyków u dziecka. Jeżeli rodzice nie są w stanie poradzić sobie z problemem moczenia dziennego, powinni udać się do specjalisty.

Zaburzenia mikcji:

Polegają na niemożności całkowitego rozluźnienia szyi pęcherza, zwieracza cewki moczowej i/lub mięśni dna miednicy w trakcie mikcji. Może pojawiać się dyssynergia między zwieraczem zewnętrznym cewki moczowej a wypieraczem pęcherza. Dziecko z tym zaburzeniem może dodatkowo mieć zaburzenia fazy przechowywania moczu, tj. jego nietrzymaniem. DV należy podejrzewać u dzieci z nawracającymi ZUM, z potrzebą podwójnej mikcji, objawami pomikcyjnymi, nietrzymaniem moczu − zarówno w dzień, jak i w nocy. Do objawów pomikcyjnych należą: popuszczanie moczu, występujące bezpośrednio po zakończeniu mikcji (termin stosowany dla dzieci po osiągnięciu kontroli mikcji lub wieku przynajmniej 5 lat), uczucie niepełnego opróżnienia pęcherza (określenie stosowane jest po okresie dojrzewania, ponieważ młodsze dzieci nie rozpoznają i nie opisują tego objawu), ból narządów płciowych (u dzieci praktycznie niezgłaszalny). Typowe jest współwystępowanie zaparć.

Rodzice trafiają do fizjoterapeuty najczęściej wtedy, kiedy leczenie farmakologiczne nie zmienia w istotny sposób funkcjonowania dziecka w ciągu dnia i w nocy... Lepiej późno niż wcale, dlatego, że istnieją dowody naukowe potwierdzające większą efektywność różnego rodzaju ćwiczeń nad farmakoterapią.

Ze względu na to, że o fizjoterapii urologicznej jest coraz głośniej przygotowałam zestawienie potwierdzonych naukowo czynności terapeutycznych w kierunku poprawy trzymania moczu u dzieci.

Medycyna oparta na faktach. Terapia dna miednicy u dzieci:

Składowe programu terapeutycznego dla dzieci z problemem trzymania moczu (czyli to czym posługuję się w swojej pracy):

1. Edukacja dziecka i jego rodziny (zrozumienie problemu, cierpliwość, odpowiedzialność za postęp w terapii, nauka prawidłowego wypróżniania i prawidłowej pozycji w czasie mikcji i defekacji, nauka prawidłowych zachowań w toalecie).

2. Reedukacja funkcjonowania pęcherza moczowego (uczenie nawyków korzystania z toalety w regularnych odstępach czasu- zmodyfikowany dziennik mikcji).

3. Poprawa czucia głębokiego i nauka rozpoznawania momentu pójścia do toalety.

4. Zbalansowanie ogólnego napięcia mięśniowego (terapia mięśni dna miednicy) i postawy ciała dziecka (poprawa świadomości ciała).

5. Stymulowanie do pracy mięśni dna miednicy (biofeedback) oraz nauka ich aktywnego napinania i rozluźniania.

6. Zachowanie prawidłowych nawyków żywieniowych (reguła 7 szklanek, dieta zapobiegająca zaparciom).

CZYM JEST UROTERAPIA?

Uroterapia to nieoperacyjne i niefarmakologiczne podejście terapeutyczne do pacjenta z nietrzymaniem moczu. Koncept uroterapeutyczny został stworzony wiele lat temu w Szwecji, Holandii i Belgii przez interdyscyplinarny zespół specjalistów w dziedzinie urologii. Hasłem przewodnim jest: "Szczęśliwy pęcherz to pusty pęcherz. Najszczęśliwszy pęcherz to pusty pęcherz i puste jelita" ;) Jeśli u pacjenta na drodze diagnostyki wyeliminowane zostały anatomiczne przyczyny nietrzymania moczu to program przedstawiony powyżej jest leczeniem stosowanym jako pierwsze. Leczenie farmakologiczne może być zastosowane w procesie uroterapii, jeśli zachodzi taka konieczność.

W Polsce terapia urologiczna zaczyna mieć coraz większe znaczenie, dlatego że problem ten dotyka coraz większej liczby osób dorosłych i dzieci. Uroterapia, która między innymi zawiera w sobie postępowanie fizjoterapeutyczne jest bardzo istotnym elementem leczenia zachowawczego i istnieje bardzo wiele dowodów naukowych potwierdzających jego skuteczność...

O terapii urologicznej mogłabym pisać i pisać, dlatego na tym skończę dziś. Jeśli masz pytania, pisz.

Martyna

Literatura:

1. Santos et al., Recommendations for the Management of Bladder Bowel Dysfunction in Children, Pediat Therapeut 2014.

2. Schultz-Lampel et al., Urinary Incontinence in Children, Dtsch Arztebl Int 2011; 108(37): 613–20

3. Grwar H., McLean L., The integrated continence system: A manual therapy approach to the treatment of stress urinary incontinence, Manual Therapy 13 (2008) 375–386

4. Bower WF, Physiotherapy for Children with Bladder and Bowel Disorders, Therapeutic Management of Incontinence and Pelvic Pain.

5. Schaeffer A., Diamond D., Pediatric urinary incontinence: Classification, evaluation, and management., African Journal of Urology (2014) 20, 1–13

6. Maternik M., Krzemińska K., Zurowska A.,The management of childhood urinary incontinence., Pediatr Nephrol (2015) 30:41–50